V : victor - vulgivaga

victor

Een bijnaam van Iupiter. (Zie Iupiter.)

victoria

De godin der overwinning, als van zelf verbonden met den aan Mars gewijden eeredienst, kreeg in Rome, waar zij reeds van de oudste tijden af aan was vereerd, meer en meer eene grootere beteekenis, naar mate het romeinsche volk zijn gebied verder uitstrekte. Onder zeer verschillende gedaanten werd zij voorgesteld. De meest bekende is die van het beeld, dat keizer Augustus haar wijdde: eene jeugdige, schoone, gevleugelde jonkvrouw, op eenen bol staande en eenen krans van palmbladeren in de handen dragende. Dat beeld stond in het gebouw, waar de Senaat vergaderde, tot aan den tijd, waarin de romeinsche godsdienst voor het Christendom plaats moest maken. Keizer Valentinianus II (+ 392 na Chr.) liet het altaar en het beeld van Victoria opruimen. Te vergeefs smeekten de oudsten der Senatoren, om toch het beeld in eere te houden, dat hun reeds als knapen dierbaar was geweest en bij de onzekerheid, die omtrent den godsdienst heerschte, de instellingen der vaderen, waardoor Rome de wereld veroverd had, niet te laten vervallen. De keizer volhardde bij zijn besluit. -
Hare vereering schijnt ten allen tijde in Italië algemeen te zijn geweest. Bij de Sabijnsche stad Cutiliae lag een meertje, welks water genezende kracht had. Het daarin gelegen eiland was aan Victoria gewijd. -
Verschillende veldheeren stichtten ter harer eere naar aanleiding van door hen behaalde overwinningen afzonderlijke spelen. Op tal van munten, die tot op onzen tijd bewaard zijn gebleven, staat haar beeld, dat de Romeinen daarop gestempeld hebben in den waan, dat hun voor eeuwig de overwinning zou beschoren zijn.

victrix

Een bijnaam van Venus. (Zie Venus.)

viduus

Een god, die bij den dood de ziel van het lichaam scheidde. In Rome vereerde men hem niet, maar wel vóór de poorten der stad.

virbius

Een wezen, zeer nauw verbonden met den dienst van Diana, zooals die in de nabijheid van Aricia met verschillende plechtigheden werd gevierd. Men identificeerde hem later met Hippolytos, den zoon van Theseus, die door toedoen van Poseidon op jammerlijke wijze omkwam. Hij zou dan, hetzij door Aesculapius (Asklepios), hetzij door Diana zelve (Artemis) uit de dooden zijn opgewekt. Diana huwelijkte hem uit aan de Nymph Egeria, bij wie hij eenen zoon verwekte, die evenals hij den naam van Virbius droeg. Deze streed in het leger van Turnus tegen Aeneas. -
Daar Virbius (Hippolytos) eens door paarden verscheurd was, mocht geen paard het aan hem en aan Diana gewijde bosch bij Aricia betreden. Zie verder Diana en Hippolytos.

viriplaca

Eene godin, die op den Palatijnschen berg een heiligdom had, en wier taak het was man en vrouw, wanneer zij twist hadden, met elkander te verzoenen. Was er twist tusschen echtgenooten ontstaan, dan zeiden zij elkander in dat heiligdom open en rond de waarheid en keerden gewoonlijk verzoend huiswaarts.

virtus

Eene personificatie der dapperheid. Gewoonlijk werd zij in het nauwste verband gebracht met Honos of Honor, de personificatie der eer. (Zie Honos.) Het beeld van Virtus, dat in den tempel stond, welke door Marcellus ter eere van de beide godheden gezamenlijk was opgericht, droeg eene lans en een zwaard, en zette den voet op eenen hoop wapenen van overwonnen vijanden. -
Een gouden beeld van Virtus moest gesmolten worden om het goud bij elkander te krijgen, waarmede de Romeinen den aftocht van Alarik, den koning der Gothen (+ 410 na Chr.), koopen moesten. -
Door keizer Augustus werd de 29ste dag der naar hem genoemde maand als een gemeenschappelijke feestdag voor Honos en Virtus aangewezen.

vis

Eene personificatie der kracht, volkomen identisch met de Grieksche Bia. (Zie aldaar.)

volgivaga

Zie Vulgivaga.

volkanus

Zie Vulcanus.

volscens

Een der voornaamste aanvoerders in het leger van Turnus, die moedig tegen de troepen van Aeneas streed, maar door Nisus werd gedood.

volupia

Eene godin òf van den wellust, òf van een aangenaam, gezellig leven. In die laatste beteekenis treedt zij in nauwe betrekking tot Angerona, wier beeld op haar altaar stond. Zie Angerona.

vulcanus

Dikwijls ook Volkanus genoemd. Een zeer gewone bijnaam, dien hij droeg, was Mulciber, d. i. de god, die de metalen weet week te maken en te smeden. Oorspronkelijk beteekent hij het vuur, zoowel in zijne levenwekkende en vormende, als in zijne vernielende kracht. Zijn dienst was nauw verwant met dien van Vesta, en evenals deze komt hij voor als eene godheid van den huiselijken haard, en daardoor van het familieleven en van den staat. Caeculus, de stichter der stad Praeneste, en Servius Tullius, de hervormer van het romeinse staatswezen, werden zijne zonen genoemd. Bovendien werd Vulcanus ook beschouwd als een god, die vruchtbaarheid aanbracht. Als zoodanig heette hij de echtgenoot van Maia, en was zijn dienst nauw verbonden met den dienst dezer godin. (Zie Maia 2.) Door die eigenschap kwam hij ook in zeer nauwe betrekking tot Venus, evenals de grieksche mythologie Aphrodite en Hephaistos met elkander verbond. -
De voornaamste plek, die in Rome aan den eeredienst van dezen god gewijd was, was het Volcanal op het Comitium (de plaats, waar de romeinsche volksvergaderingen werden gehouden). Dat was geen tempel, maar eene verhevenheid boven het comitium, waarop, naar men zeide, eens
Romulus en Titus Tatius het verdrag hadden gesloten, dat de Romeinen en de Sabijnen tot één volk verbond. Juist daarom werden ook de volksvergaderingen der Romeinen in de nabijheid van dat Volcanal gehouden. Het was het symbool der eendracht, en het was dus niet meer dan natuurlijk, dat ook in de nabijheid van die plek een heiligdom voor Concordia, de godin der eendracht, werd opgericht, toen de langdurige strijd der Plebejers en Patriciërs een einde had genomen. -
Dat Vulcanus echter ook daar als een god van het vuur beschouwd werd, blijkt uit het feit, dat men in de nabijheid van het Volcanal beelden pleegde opterichten van personen, die door den bliksem waren getroffen. -
Het voornaamste feest van Vulcanus werd gevierd in de heetste maand van het jaar, in Augustus. Op den 23sten dier maand werden ter zijner eere spelen gehouden in den Circus, en bovendien werd hem op dien dag eer bewezen door het zeer eigenaardige gebruik, dat ieder huisvader eenige kleine visschen van eene bepaalde soort (waarschijnlijk de visch door de Romeinen maena genoemd) in het vuur wierp. De visschers, die op den Tiber hunnen buit plachten te vangen, trachtten in die dagen vooral dergelijke visschen machtig te worden en verkochten die op eene afzonderlijke markt, die ook naar Vulcanus haren naam droeg. Tot loon voor hunne moeite, hieraan besteed, hadden zij éénmaal in het jaar eigen spelen (ludi piscatorii). -
Ook de 23ste Mei was aan Vulcanus gewijd. Dan werden de trompetten en andere uit metaal vervaardigde muziekinstrumenten, die bij godsdienstige plechtigheden gebruikt werden, opgepoetst, en daarbij aan Vulcanus een offer gebracht. -
Maar meestal trad toch zijne beteekenis als de verterende god van het vuur op den voorgrond. Hij is het, die de branden doet ontstaan, en door brand werd Rome met zijne nauwe straten en zijne hooge huizen zeer dikwijls geteisterd. Men bad dus tot Vulcanus om afwering van die ramp en schreef zelfs allerlei formules, waarschijnlijk uit Etrurië overgenomen, op de muren der huizen, om zich voor den ver
derfelijken invloed van den god te behoeden. Hiermede staat ook in verband, dat de Romeinen gewoon waren na eenen slag, waarin de overwinning was behaald, een deel van den buit op het slagveld te verbranden en aan Vulcanus te offeren. Naast en met hem werd eene godin vereerd, die den naam droeg van Stata Mater. (Zie aldaar.) -
In lateren tijd kwam men er zelfs toe om den god, die brand kon doen ontstaan, uit de stad te bannen. Althans zijn eenige tempel, waarvan wij met zekerheid de plaats weten, lag op den campus Martius, dus buiten de stad. -
Toen de grieksche mythologie haren invloed op de romeinsche gelden deed, werd Vulcanus geheelenal geïdentificeerd met Hephaestos. Zie aldaar.

Francois Boucher (1703 - 1770) : Vulcanus biedt Venus de wapenrusting voor Aeneas aan (1757; nu in het Louvre)

[Alles over vulkanen: Volcano World]

vulgivaga

Een bijnaam van Venus, die haar kenmerkt als de godin van het zinnelijk genot der liefde. Zij komt overéén met de grieksche Aphrodite Pandemos. Vrouwen, die hare bekoorlijkheden veil boden, waren natuurlijk degenen, die haar het meest vereerden. Zie verder Venus.

Nog een schilderij van Francois Boucher :
de geboorte van Venus (1740)