H : hebe - hekamede

hebe

 

De godin der jeugd, eene dochter van Zeus en Hera, en de schenkster der goden. Zij wordt gewoonlijk tot de dienende godheden gerekend, hoewel haar wegens hare afkomst eigenlijk eene hoogere plaats toekwam. Oorspronkelijk had zij als godin der natuur, als de dochter des hemels en der reine, ijle lucht (Zie Hera.) de beteekenis van den bloei der natuur in de lente. Toen hare betrekking tot de natuur langzamerhand uit het oog verloren werd, bleef er voor haar in de godenwereld van den Olympos geene andere plaats over, dan die ook in de woningen der aardsche koningen door de volwassen, ongehuwde dochters wordt ingenomen, die hare moeders in alles behulpzaam zijn, namelijk om den mannen, als zij ten strijde uittrekken of uit den slag terugkeeren, eenen verkwikkenden drank toetereiken en den vreemdeling welkom te heeten. Het was dus natuurlijk, dat aan de godin der jeugd de taak werd opgedragen om aan de goden den nektar te schenken, waardoor zij hunne onsterfelijkheid en eeuwige jeugd behielden, totdat zij hierin vervangen werd door Ganymedes. (Zie aldaar.) Die vervanging had waarschijnlijk hare oorzaak in het ontstaan der gewoonte - vooral bij de Ioniërs - om aan de tafels der rijken schoone knapen als wijnschenkers te gebruiken. -
De mythe schreef die vervanging toe aan het huwelijk van Hebe met
Herakles, nadat deze zich met Hera had verzoend en onder de onsterfelijken was opgenomen. De moeilijke loopbaan van den grootsten der Grieksche helden kon geen schooner en meer verzoenend einde vinden, dan hierin, dat Hera, die hem zoo heftig had vervolgd, hem hare eigene dochter, haar evenbeeld, maar schooner en jeugdiger dan zij, tot gade gaf. Uit dit huwelijk sproten twee zonen Alexiares en Aniketos. In Athene hadden Herakles en Hebe gemeenschappelijke altaren. -
Voor hare moeder Hera spande Hebe de paarden aan; den gewonden
Ares verkwikte zij door een bad. In Phlius vereerde men haar naast en met Ganymedes en gaf haar den naam van Ganymeda. -
De beeldhouwers hebben haar niet dikwijls tot onderwerp hunner voorstellingen gekozen. Zij werd natuurlijk altijd voorgesteld als eene schoone, jeugdige godin, die door hare frischheid een onwederstaanbaar bekoorlijken invloed uitoefent. Gewoonlijk beeldt men haar af in eene lichte, opgeschorte kleeding, soms het bovenlijf geheel naakt, meestal met eene drinkschaal in de hand. Somtijds ook heeft zij den adelaar van Zeus aan hare zijde en verlustigt zich er in met dezen te spelen. -
In den eeredienst bekleedt Hebe geene gewichtige plaats. Het schijnt, dat ze meestal te samen met hare moeder Hera vereerd werd, terwijl zij ook in nauwe betrekking stond tot
Dionysos, den god van de zich eeuwig verjongende groeikracht der natuur.
Bij de Romeinen werd als godin der jeugd
Iuventas vereerd. Zie aldaar.

hecabe

Zie Hekabe.

hecaërge

Zie Hekaërge.

hecamede

Zie Hekamede.

hecate

Zie Hekate.

hecatombe

Zie Hekatombe.

hecatoncheiren

Zie Hekatoncheiren.

hector

Zie Hektor.

hecuba

Zie Hekabe.

hegemone

D. i. "de leidsvrouw".
(1) Een bijnaam van
Artemis in Sparta en Arkadië.
(2) Eene der
Chariten, die men te Athene aanriep, als de jongelingen, die den leeftijd bereikt hadden, waarop zij de wapenen konden dragen, hunnen eed van trouw aflegden.

heimarmene

D. i. "wat ieder is toegedeeld", eene personificatie van het Noodlot.

hekabe (hecabe)

Eurema hecabe phoebus

Door de Romeinen Hecuba genoemd, was de tweede gemalin van Priamos van Troje. Zij was de dochter van koning Dymas uit Phrygië of van Kisseus of van den Phrygischen riviergod Sangarios, en de moeder van Hektor, Paris, Kassandra en nog vele andere zonen en dochters, die zij Priamos baarde. Het aantal harer zonen wordt door Homeros op negentien gesteld. Tot aan den tijd van den Trojaanschen oorlog was geene vrouw gelukkiger en meer gezegend dan zij, terwijl het haar beschoren was later de grootste smart en het zwaarste lijden te verduren. Toen zij zwanger was van Paris, droomde zij, dat zij eene fakkel ter wereld bracht, die gansch Troje in vuur zette. Aisakos (Zie aldaar.), de oudste zoon van Priamos, legde dien droom aldus uit, dat het kind, hetwelk Hekabe baren zou, de oorzaak zou worden van den ondergang der stad. Paris werd nu te vondeling gelegd, doch op wonderbare wijze gered en een tijd lang daarna door zijne ouders herkend en weder opgenomen, ja, hij werd zelfs de lieveling zijner moeder en later door de schaking van Helena de oorzaak der verwoesting van Troje. Hekabe zag al hare zonen met uitzondering van éénen enkele voor de muren van Troje vallen, ook haren kleinzoon Astyanax, den zoon van Hektor, dooden, hare dochter Kassandra als slavin wegvoeren, eene andere harer dochters, Polyxena, geofferd worden op het graf van Achilleus. Ook haar echtgenoot werd voor hare oogen gedood door Pyrrhos, den zoon van Achilleus. Zij zelve werd medegevoerd als de slavin van Odysseus. -
De berichten nopens haar uiteinde zijn verschillend. Volgens sommigen zou zij zich in Thrakië aan de slavernij onttrokken hebben door zich in zee te storten. Volgens de "Hekabe" van Euripides was het in Thrakië, dat zij hare dochter Polyxena op het altaar zag vallen, en dat zij ook den dood vernam van den eenigen zoon , die haar was overgebleven. Deze,
Polydoros genaamd, was ter opvoeding toevertrouwd aan Polymnestor, die op deze kust regeerde. Begeerig om zich van de schatten, die met den knaap hem ter bewaring gegeven waren, meester te maken, doodde hij hem heimelijk door hem in zee te werpen. Het lijk van Polydoros spoelde echter voor de voeten van Hekabe aan land. Zij nam nu eene verschrikkelijke wraak op den trouweloozen koning door zijne zonen te dooden en hem zelven de oogen uitterukken. Polymnestor voorspelde haar, dat zij in een hond zou veranderd worden en zich dan in zee storten. Volgens een ander bericht werd zij door de Grieken gesteenigd om de smaadwoorden, waarmede zij hen overlaadde. Haar graf werd Kynossema, d. i. "het grafteeken van den hond" genoemd. Wellicht heeft die naam aanleiding gegeven tot de legende van hare gedaanteverwisseling; wellicht ook, dat die legende ontstaan is uit eene andere, die vermeldde, dat zij wegens de onbeschaamde woorden, welke zij tot de Grieken richtte, van deze de bijnaam van "hond" gekregen had. Het meest uitgewerkt is die legende in het verhaal, dat toen men haar gesteenigd had en den steenhoop wegruimde, haar lijk niet gevonden had, maar wel dat van een' hond, dien de goden in hare plaats hadden gesteld. De Romeinsche dichter Ovidius verhaalt, dat zij, nadat zij in een hond veranderd was, nog lang de Thrakische kust met haar gehuil heeft vervuld. -
De nevensgaande afbeelding [
niet afgebeeld; Kox] stelt Hekabe voor met het lijk van Astyanax op haren schoot.

hekaërge (hecaërge)

D. i. "de vértreffende", een bijnaam van Artemis.

hekamede (hecamede)

Eene schoone slavin, die door Achilleus op het eiland Tenedos buit gemaakt en aan Nestor geschonken werd, wien zij tot wijnschenkster diende.