B : bellona - boiotos

bellona

Overeenkomende met de Grieksche Enyo (Zie aldaar.), de godin des oorlogs, de gezellin van Mars in den strijd, wiens voedster, wagenmenster, zuster, gemalin of dochter zij genoemd wordt. Zij wordt beschreven als eene godin die eene speer, een fakkel of een geeselriem zwaait en daarbij de trompet blaast. Haar eeredienst was van Sabijnschen oorsprong en het Sabijnsche geslacht der Claudii voerde dien in Rome in. Appius Claudius Caecus stichtte haar in het jaar 458 der stad (296 voor Chr.) eenen tempel op het veld van Mars, dus buiten de stad. Hier kwam de Senaat bijeen om aan vreemde gezanten en die consuls, die op de eer van eenen zegepralenden intocht aanspraak maakten en daarom niet in de stad komen mochten, gehoor te verleenen. Vóór den tempel stond eene zuil, de columna bellica, waarover de Fetialis bij eene oorlogsverklaring eene lans in die afgepaalde ruimte wierp, die het vijandelijk land moest voorstellen. -
Wel te onderscheiden van deze Bellona is eene met haar, althans wat den naam betreft, saamgesmolten godheid, wier dienst tijdens de oorlogen met koning Mithridates van Pontus uit het klein-Aziatische landschap Kappadokië in Rome werd ingevoerd. Zij verkreeg daar een afzonderlijken tempel. Het was eene in klein-Azië, Skythië en Thracië onder verschillende namen en vormen vereerde godin der maan en der natuur, die met fanatieke, bloedige gebruiken werd gediend. De priesters dezer godin heetten Bellonarii. Bij hare feesten gingen zij in zwarte kleederen gehuld en met van zwart bont vervaardigde mutsen op het hoofd door de stad, na zich tot eenen heiligen waanzin te hebben opgewonden. Dan verwondden zij hunne armen en lendenen en besproeiden met hun eigen aldus ter eere der godin vergoten bloed het volk, om het zoo met haar te verzoenen. Daarbij deden zij allerlei voorspellingen onder het geraas van pauken en trompetten. Dergelijke gebruiken waren ook in zwang bij de priesteressen, die deze Bellona dienden. -
De oudere vorm van den naam der godin is Duellona.

belos (belus)

De nationale god der Semiten Baäl of Bel, door de Grieksche mythologie in een koning en heros van voor-Aziatische volken veranderd, als:
(1) den eersten koning der Assyriërs,
(2) een koning van Egypte, den broeder van
Agenor, en den vader van Aigyptos en Danaos,
(3) den vader van
Dido,
(4) den vader van Ninos.

bendis

De Thracische godin der maan, geïdentificeerd met Artemis. Haar feest heette Bendideia en werd op verschillende plaatsen van Griekenland, o. a. in den Peiraieus, de havenstad van Athene, gevierd.

benthesikyme

D. i. "de golf der diepte", eene godin der zee, de dochter van Poseidon en Amphitrite.

berekyntia

Een bijnaam van de groote moeder der goden ( de magna mater deûm), onder welken naam Rhea Kybele te Rome vereerd werd. Zij werd aldus geheeten naar de Berekyntes, een der oude stammen, die Phrygië bewoond hadden, van waar die dienst tot de Romeinen was overgebracht.

berenike (berenice)

Berenice : een mozaiek uit Alexandrië

D. i. "de zegenbrengster". Verscheidene vrouwen zijn onder dezen naam in de geschiedenis beroemd. De hier bedoelde was de dochter van Magas, een voorzoon van eene andere Berenike, die de invloedrijkste gemalin van den Egyptischen koning Ptolemaios Soter geweest was. Zij werd in hare jeugd aan den troonsopvolger van Egypte Ptolemaios Euergetes verloofd, doch hare moeder Apama was daarmede niet tevreden en liet den Macedonischen prins Demetrios den Schoone naar Kyrene komen, waar zij verblijf hield, en verloofde hem met hare dochter. Demetrios stond evenwel weldra in ongeoorloofde verstandhouding met Apama zelve, en Berenike wierp zich nu in de armen van de Egyptisch gezinde partij en liet Demetrios vermoorden. Zij huwde met haren vroegeren verloofde Ptolemaios Euergetes. Toen de laatste tegen Seleukos Kallinikos den koning van Syrië te velde trok, beloofde de jonge gade haar schoon en beroemd hoofdhaar aan Aphrodite te zullen wijden, indien hij ongedeerd terugkwam. Dit geschiedde, en Berenike sneed werkelijk haar prachtig haar af en hing dat in den tempel van Aphrodite op. Maar reeds op den volgenden dag was het haar verdwenen; de priesters zochten het overal te vergeefs, en Euergetes deed hun bittere verwijten over hunne onachtzaamheid. Toen verklaarde de beroemde meetkunstenaar en sterrekundige Konon van Samos, dat het schoone haar der koningin door de goden onder de sterren geplaatst was; van dien tijd af draagt een sterrebeeld digt bij den staart van den Leeuw den naam van het haar van Berenike. -
Zij werd met medewerking van haren zoon Ptolemaios Philopator vermoord.

beroë

(1) De voedster van Semele, wier gedaante Hera aannam om Semele te misleiden.
(2) Bij den Romeinschen dichter Vergilius eene
Okeanide en de zuster van Kleio.
(3) Eene dochter van
Adonis en Aphrodite, naar wie de door Aphrodite gestichte en aan den Libanon gelegen stad Beroë haren naam kreeg.
(4) Eene Trojaansche vrouw, die
Aeneas als de gemalin van Doryklos begeleidde en onder wier gedaante Iris de andere vrouwen overhaalde, om de schepen van Aeneas op Sicilië te verbranden.

bia

D. i. "het geweld", dochter van den Titan Pallas en de Styx, de zuster van Zelos, Kratos en Nike.

biadice

Eene der legenden omtrent Athamas (Zie aldaar.) verhaalde, dat hij zijnen zoon Phrixos had willen offeren, omdat zijne gemalin, die tot den jongeling in ongeoorloofde liefde ontstoken was, valschelijk verklaard had, dat Phrixos haar had willen verleiden. Deze gemalin van Athamas wordt door sommigen Biadice, door anderen Demodice genoemd. Phrixos wordt echter door zijne moeder Nephele gered.

bianor

Volgens den Romeinschen dichter Vergilius de stamheros van de inwoners van Mantua. Hij wordt of een zoon van Hercules genoemd, of een zoon van Tiberis en Manto, de dochter van den Griekschen waarzegger Teiresias; hij werd beschouwd als de stichter der stad Mantua.

bias

De zoon van Amythaon, uit het geslacht der Aioliden, de broeder van den waarzegger Melampus. Bias dong naar de hand van Pero, de dochter van Neleus, die deze echter alleen aan dengene wilde geven, die hem de runderen van Iphikles bracht. Melampus deed dit voor zijnen broeder en zoo won Bias de hand zijner bruid. -
Volgens eene andere sage weigerde Neleus evenwel ook nadat hij de runderen ontvangen had, zijne dochter te geven, doch daarop werd hij in eenen slag overwonnen en gedwongen zijne belofte natekomen. Uit Pylos, van waar Neleus hen verdreef , trokken de beide broeders naar Argos. Daar genas Melampus de dochters van
Proitos van waanzin en kreeg daarvoor twee derde gedeelten van diens rijk. Een derde gedeelte gaf hij aan Bias, die tevens Lysippe, de dochter van Proitos tot gemalin ontving.

bidental

Als de bliksem ergens insloeg, dan meende men, dat zulk eene plek door de godheid zelve was geheiligd. Daarom verzamelde de Pontifex de door den bliksem opgewoelde aarde en begroef die weder op dezelfde plaats onder het prevelen van gebeden. Vervolgens wijdde hij de plek door het offer van een tweejarig schaap (bidens, van daar de naam bidental) en richtte er een altaar op, dat evenwel niet bestemd was, om er voortaan offers op te brengen, want de plek mocht door niemand betreden worden. Eindelijk werd er een muur of eene andere omheining om heen gebouwd, maar het mocht niet door een dak worden bedekt. Uit godsdienstigen eerbied bouwde men oude, door verloop van tijd vervallen bidentalia weder op. Vernielde of verwoestte iemand een bidental, dan werd hij, zoo was het volksgeloof, door de goden met waanzin gestraft. Evenzoo geloofde men, dat, wie door den bliksem getroffen wijn dronk òf sterven moest òf tot waanzin verviel. De lijken van personen, die door den bliksem getroffen en gedood waren, werden niet verbrand, en men mocht ze niet hooger opheffen dan de knie en ook niet begraven waar men wilde, maar zij werden op de plaats zelve met de overige door den bliksem getroffen voorwerpen onder de aarde bedolven.

biston

Zoon van Ares en Kallirhoë, die in Thracië eene stad stichtte, waaraan hij zijnen naam gaf; de Bistonides, d. i. Bistonische vrouwen worden vooral bij Romeinsche dichters dikwijls genoemd voor Thracische vrouwen in het algemeen. -
Het land der Bistones was het vaderland van
Orpheus, van den mythus van Prokne en van de menschenetende paarden van Diomedes.

biton (bito)

Biton en Kleobis waren de zonen van Kydippe, de priesteres van Hera te Argos. Toen deze eens bij gelegenheid van een feest van Hera op eenen wagen naar het heiligdom der godin zou gevoerd worden en de trekdieren niet bij tijds kwamen, spanden de jongelingen zich zelven voor den wagen en trokken hunne moeder 45 stadiën (d. i. anderhalf uur) ver. De moeder, door hunne kinderlijke liefde getroffen, bad tot de godin, dat deze aan hare zonen schenken mocht, wat voor den mensch het beste is. Toen overviel hen in den tempel een zachte slaap, waaruit zij niet meer ontwaakten. De inwoners van Argos plaatsten hunne beelden in den tempel te Delphoi.

Kleobis en Biton in het museum van Delphi

boëdromia

Een feest ter eere van Apollo Boëdromios in de maand Boëdromion (September) gevierd, en wel ter herinnering eener overwinning der Atheners op de Amazonen, of van den oorlog, dien zij onder aanvoering van hunnen koning Erechtheus tegen de Eleusiniërs gevoerd hebben, en waarin door de hulp hetzij van Ion, den zoon van Xuthos, hetzij van Xuthos zelven, die hun door toedoen van Apollo gewerd, de Eleusiniërs onder aanvoering van Eumolpos werden verslagen. -
Ook in Boiotië werd een dergelijk feest gevierd ter herinnering aan den strijd tusschen de Thebanen en
Erginos, den koning van Orchomenos. Vóór den slag kregen de Thebanen een orakel van Apollo , dat zij zouden overwinnen, zoo iemand uit een aanzienlijk geslacht bereid werd gevonden om zich op te offeren. De dochters van Antipoinos doodden daarop zich zelven en bezorgden zoo de overwinning aan hare vaderstad. Zij werden begraven in den tempel van Artemis Eukleia, die nauw verbonden is met Apollo Boëdromios. Deze bijnaam van den god schijnt dus verklaard te moeten worden door de hulp die hij in oorlogsnood aanbracht.

boiotos (boeotus)

De stamheros van het naar hem genoemde landschap Boiotië, een zoon van Poseidon en Arne, of van dien god en Melanippe, de dochter van Desmontes. Zie omtrent de lotgevallen van Boiotos op Aiolos.