MHDEIA

TA TOU DRAMATOS PROSWPA
De personages

TROFOS
De voedster
PAIDAGWGOS
De paedagogus, verzorger van de kinderen
MHDEIA
Medea
XOROS7GUNAIKWN
Het koor van vrouwen
KREWN
Creon
IASWN
Jason
AIGEUS
Aegeus
TEKNA MHDEIAS
De kinderen van Medea
AGGELOS
De bode

Proloog [1 - 130]

TROFOS (noot)
VOEDSTER

Ei1q' w1fel' 'Argou=j mh\ diapta/sqai ska/foj (noot)
Ach, was het schip de Argo maar niet gevlogen door
Ko/lxwn e0j ai]an kuane/aj Sumplhga/daj, (noot)
de donkere Symplegaden naar het land der Kolchiërs,
mhd' e0n na/paisi Phli/ou pesei=n pote (noot)
en was in de dalen van de Pelion maar nooit gevallen,
tmhqei=sa peu/kh, mhd' e0retmw=sai xe/raj
omgehakt, de pijnboom, en hadden maar nooit geroeid de handen
a0ndrw=n a0ri/stwn, oi4 to\ pa/gxruson de/raj
van de voortreffelijke mannen, die de gouden vacht
Peli/a| meth=lqon. ou0 ga\r a2n de/spoin' e0mh\
voor Pelias gingen halen. Want dan was mijn meesteres Medea niet
Mh/deia pu/rgouj gh=j e1pleus' 'Iwlki/aj
gevaren naar de burchten van het land van Iolcus,
e1rwti qumo\n e0kplagei=s' 'Ia/sonoj:
in haar hart verbijsterd door liefde voor Jason;
ou0d' a2n ktanei=n pei/sasa Pelia/daj ko/raj
dan had zij niet de dochters van Pelias overreed om hun vader te doden
pate/ra katw/|kei th/nde gh=n Korinqi/an
en woonde nu niet in dit land van Korinthe
cu\n a0ndri\ kai\ te/knoisin, a9nda/nousa me\n
met man en kinderen; wél wekt zij sympathie
fugh=| politw=n w[n a0fi/keto xqo/na,
bij de burgers, wier land zij bereikte in haar ballingschap,
au0th/ te pa/nta cumfe/rous' 'Ia/soni:
en zij schikt zich zelf in alles naar Jason;
h3per megi/sth gi/gnetai swthri/a,
en dat is toch de beste garantie voor geluk,
o3tan gunh\ pro\j a1ndra mh\ dixostath=|.
wanneer een vrouw niet tegen haar man in opstand komt.
nu=n d' e0xqra\ pa/nta, kai\ nosei= ta\ fi/ltata.
Maar nu is alles haat, en het liefste is ziek.

prodou\j ga\r au9tou= te/kna despo/tin t' e0mh\n
Want zijn eigen kinderen en mijn meesteres verradend
ga/moij 'Ia/swn basilikoi=j eu0na/zetai,
slaapt Jason in een koninklijk huwelijksbed:
gh/maj Kre/ontoj pai=d', o4j ai0sumna=| xqono/j:
hij is getrouwd met het kind van Creon, die heerst over het land.
Mh/deia d' h9 du/sthnoj h0timasme/nh
Medea, de ongelukkige, vernederd,
boa=| me\n o3rkouj, a0nakalei= de\ decia=j (noot)
schreeuwt de eden, roept van de rechterhand
pi/stin megi/sthn, kai\ qeou\j martu/retai
de grootste trouw aan, en roept de goden tot getuige,
oi3aj a0moibh=j e0c 'Ia/sonoj kurei=.
wat voor dank zij van Jason terugkrijgt.
kei=tai d' a1sitoj, sw=m' u9fei=s' a0lghdo/si,
Zij ligt zonder eten, haar lichaam overgevend aan verdriet en pijn,
to\n pa/nta sunth/kousa dakru/oij xro/non,
laat de hele tijd wegsmelten in tranen,
e0pei\ pro\j a0ndro\j h1|sqet' h0dikhme/nh,
sinds zij merkte, dat zij door haar man onrechtvaardig behandeld is,
ou1t' o1mm' e0pai/rous' ou1t' a0palla/ssousa gh=j
zij slaat haar oog niet op en maakt haar gezicht niet los
pro/swpon: w9j de\ pe/troj h2 qala/ssioj
van de grond; als een rotsblok of een golf van de zee
klu/dwn a0kou/ei nouqetoume/nh fi/lwn,
luistert zij naar de raad van dierbaren (en reageert niet)
h2n mh/ pote stre/yasa pa/lleukon de/rhn
behalve als zij af en toe haar sneeuwwitte hals draait en
au0th\ pro\j au9th\n pate/r' a0poimw/ch| fi/lon
bij zichzelf jammert om haar dierbare vader
kai\ gai=an oi1kouj q', ou4j prodou=s' a0fi/keto
en land en huis, die zij verried om mee te gaan
met' a0ndro\j o3j sfe nu=n a0tima/saj e1xei.
met een man, die haar nu vernederd houdt.
e1gnwke d' h9 ta/laina sumfora=j u3po
De rampzalige heeft nu door schade en schande geleerd,
oi[on patrw/?aj mh\ a0polei/pesqai xqono/j.
hoe belangrijk het is niet gescheiden te zijn van het vaderland.
stugei= de\ pai=daj ou0d' o9rw=s' eu0frai/netai.
Zij verafschuwt haar kinderen en ziet hen niet graag.
de/doika d' au0th\n mh/ ti bouleu/sh| ne/on: (noot)
Ik ben bang om haar, dat ze 'n ongehoord plan bedenkt;
barei=a ga\r frh/n, ou0d' a0ne/cetai kakw=j
want haar hart is zwaar, en zij zal niet verdragen, dat zij slecht
pa/sxous': e0gw]?da th/nde, deimai/nw te/ nin
behandeld wordt; ik ken haar, en ik ben bang voor haar,
mh\ qhkto\n w1sh? fa/sganon di' h1patoj,
dat zij een scherp zwaard door de lever stoot,
sigh=? do/mouj ei0sba=s', i3n' e1strwtai le/xoj,
stilletjes het huis ingegaan, waar het bed is opgemaakt,
h27kai\ tu/rannon to/n te gh/manta kta/nh?,
of dat zij de vorst en hem die getrouwd is doodt,
ka1peita mei/zw sumfora\n la/bh? tina/.
en daarna een nog groter ongeluk te lijden krijgt.
deinh\ ga/r: ou1toi r9a?di/wj ge sumbalw\n
want zij is geducht; zeker niet gemakkelijk zal iemand, die
e1xqran tij au0th=| kalli/nikon oi1setai.
haar zijn vijand maakt een overwinning behalen.

a0ll' oi3de pai=dej e0k tro/xwn pepaume/noi
Maar daar komen de kinderen, klaar met rennen.
stei/xousi, mhtro\j ou0de\n e0nnoou/menoi
Ze merken niets van hun moeders ellende;
kakw=n: ne/a ga\r fronti\j ou0k a0lgei=n filei=.
ach ja, een jong hart heeft weinig op met verdriet.

PAIDAGWGOS
VERZORGER
palaio\n oi1kwn kth=ma despoi/nhj e0mh=j,
Oud bezit van het huis van mijn mevrouw,
ti/ pro\j pu/laisi th/nd' a1gous' e0rhmi/an
waarom sta jij hier bij de poorten zo alleen,
e3sthkaj, au0th\ qreome/nh sauth=| kaka/;
en jammer je tegen jezelf over narigheid?
pw=j sou= mo/nh Mh/deia lei/pesqai qe/lei;
Medea wil vast niet door jou alleen gelaten worden.

TROFOS
VOEDSTER
te/knwn o0pade\ pre/sbu tw=n 'Ia/sonoj,
Oude begeleider van de kinderen van Jason,
xrhstoi=si dou/loij cumfora\ ta\ despotw=n
goede slaven voelen mee, als het hun meesters
kakw=j pi/tnonta, kai\ frenw=n a0nqa/ptetai.
slecht vergaat, dat grijpt hen aan.
e0gw\ ga\r e0j tou=t' e0kbe/bhk' a0lghdo/noj,
Ik ben zó diep verdrietig geworden,
w3sq' i3mero/j m' u9ph=lqe gh=| te kou0ranw=|
dat het verlangen mij bekroop naar hier te gaan en
le/cai molou/sh| deu=ro despoi/nhj tu/xaj.
aan aarde en hemel het ongeluk van mijn mevrouw te zeggen.

PAIDAGWGOS
VERZORGER
ou1pw ga\r h9 ta/laina pau/etai go/wn;
Houdt de ongelukkige dan nog steeds niet op met jammeren?

TROFOS
VOEDSTER
zhlw= s': e0n a0rxh?= ph=ma kou0de/pw mesoi=. (noot)
Was dat maar waar; het verdriet begint pas en is nog niet op de helft.

PAIDAGWGOS
VERZORGER
w] mw=roj, ei0 xrh\ despo/taj ei0pei=n to/de:
Zij is mal, als je dat van meesters mag zeggen;
w9j ou0de\n oi]de tw=n newte/rwn kakw=n.
want ze weet nog niets van het nieuwste onheil.

TROFOS
VOEDSTER
ti/ d' e1stin, w] geraie/; mh\ fqo/nei fra/sai.
Wat is dat dan, vadertje? Dat wil je me toch wel zeggen?

PAIDAGWGOS
VERZORGER
ou0de/n: mete/gnwn kai\ ta\ pro/sq' ei0rhme/na.
Niets; ik heb al spijt van wat ik net heb gezegd.

TROFOS
VOEDSTER
mh/, pro\j genei/ou, kru/pte su/ndoulon se/qen:
Nee, alsjeblieft, houd het niet geheim voor jouw medeslaaf;
sigh\n ga/r, ei0 xrh/, tw=nde qh/somai pe/ri.
als het moet, zal ik er heus het stilzwijgen over bewaren.

PAIDAGWGOS
VERZORGER
h1kousa/ tou le/gontoj, ou0 dokw=n klu/ein,
Ik hoorde iemand zeggen - ik deed net of ik het niet hoorde -
pessou\j proselqw/n, e1nqa dh\ palai/tatoi
toen ik naar het pleintje ging, waar de oudsten
qa/ssousi, semno\n a0mfi\ Peirh/nhj u3dwr,
zitten te dammen, bij het heilige water van de bron Peirene,
w9j tou/sde pai=daj gh=j e0la=n Korinqi/aj
dat deze kinderen uit het land van Korinthe te verdrijven
su\n mhtri\ me/lloi th=sde koi/ranoj xqono\j
samen met hun moeder van plan is de heerser van dit land,
Kre/wn. o9 me/ntoi mu=qoj ei0 safh=j o3de
Creon. Maar of dit woord waar is
ou0k oi]da: bouloi/mhn d' a2n ou0k ei]nai to/de.
weet ik niet; ik zou willen dat het niet zo is.

TROFOS
VOEDSTER
kai\ tau=t' 'Ia/swn pai=daj e0cane/cetai
En zal Jason verdragen, dat z'n kinderen dat
pa/sxontaj, ei0 kai\ mhtri\ diafora\n e1xei;
meemaken, ook al heeft hij een meningsverschil met hun moeder?

PAIDAGWGOS
VERZORGER
palaia\ kainw=n lei/petai khdeuma/twn,
Oude familiebanden leggen het af tegen nieuwe,
kou0k e1st' e0kei=noj toi=sde dw/masin fi/loj.
en hem is dit huis niet na aan het hart.

TROFOS
VOEDSTER
a0pwlo/mesq' a1r', ei0 kako\n prosoi/somen
Het is met ons gedaan, als wij nieuwe ellende voegen bij
ne/on palaiw=||, pri\n to/d' e0chntlhke/nai.
de oude, nog vóór wij die verwerkt hebben.

PAIDAGWGOS
VERZORGER
a0ta\r su/ g', ou0 ga\r kairo\j ei0de/nai to/de
Het is niet het goede moment, dat mevrouw dit weet,
de/spoinan, h9su/xaze kai\ si/ga lo/gon.
dus jij moet rustig blijven en niets vertellen.

TROFOS
VOEDSTER
w] te/kn', a0kou/eq' oi[oj ei0j u9ma=j path/r;
Kinderen, horen jullie hoe vader tegen jullie doet?
o1loito me\n mh/: despo/thj ga/r e0st' e0mo/j:
Ik vervloek hem - niet; want hij is mijn heer;
a0ta\r kako/j g' w2n e0j fi/louj a9li/sketai.
maar hij bewijst wél, dat hij slecht is voor zijn dierbaren.

PAIDAGWGOS
VERZORGER
ti/j d' ou0xi\ qnhtw=n; a1rti gignw/skeij to/de,
Wie is dat niet? Kom je er nu pas achter,
w9j pa=j tij au9to\n tou= pe/laj ma=llon filei=,
dat iedereen meer van zichzelf houdt dan van zijn naasten,
oi4 me\n dikai/wj, oi4 de\ kai\ ke/rdouj xa/rin,
sommigen met recht, anderen ook ter wille van voordeel,
ei0 tou/sde g' eu0nh=j ou3nek' ou0 ste/rgei path/r;
nu de vader niet meer om zijn kinderen geeft vanwege een [nieuw] huwelijksbed?

TROFOS
VOEDSTER
i1t', eu] ga\r e1stai, dwma/twn e1sw, te/kna.
Vooruit, het komt wel goed, ga het huis in, kinderen.
su\ d' w9j ma/lista tou/sd' e0rhmw/saj e1xe
En jij moet hen zo veel mogelijk geïsoleerd houden
kai\ mh\ pe/laze mhtri\ dusqumoume/nh?.
en niet in de buurt brengen van hun wanhopige moeder.
h1dh ga\r ei]don o1mma nin tauroume/nhn
Want ik heb haar al wild zien kijken
toi=sd', w3j ti drasei/ousan: ou0de\ pau/setai
naar de kinderen, alsof zij hen iets wil doen; zij zal niet stoppen
xo/lou, sa/f' oi]da, pri\n kataskh=yai/ tina.
met haar woede, voordat die iemand heeft getroffen.
e0xqrou/j ge me/ntoi, mh\ fi/louj, dra/seie/ ti.
Als zij haar vijanden dan maar iets doet, niet haar dierbaren.

MHDEIA (e1ndoqen)
MEDEA (binnen)
i0w/,
du/stanoj e0gw\ mele/a te po/nwn,
O ik ongelukkige en rampzalige in mijn beproevingen,
i0w/ moi/ moi, pw=j a1n o0loi/man;
ach, was ik maar dood.

TROFOS
VOEDSTER
to/d' e0kei=no, fi/loi pai=dej: mh/thr
Daar heb je het al, lieve kinderen; je moeder
kinei= kradi/an, kinei= de\ xo/lon.
pijnigt haar hart, en spuwt haar gal.
speu/dete qa=sson dw/matoj ei1sw
Haast je het huis in, snel,
kai\ mh\ pela/sht' o1mmatoj e0ggu/j,
en kom niet zó dicht bij haar, dat ze jullie ziet,
mhde\ prose/lqht', a0lla\ fula/ssesq'
en ga niet naar haar toe, maar pas op voor
a1grion h]qoj stugera/n te fu/sin
haar woeste karakter en de afschuwelijke aard
freno\j au0qa/douj.
van haar eigenzinnig hart.
i1te nu=n, xwrei=q' w9j ta/xoj ei1sw.
Vooruit nu, ga snel naar binnen.
dh=lon d' a0rxh=j e0cairo/menon
Het is duidelijk, dat zij de uit z'n begin zich verheffende
ne/foj oi0mwgh=j w9j ta/x' a0na/yei
wolk van gejammer dadelijk zal doen ontvlammen
mei/zoni qumw=||| : ti/ pot' e0rga/setai
met een nog grotere woede; wat zal zij toch gaan doen,
megalo/splagxnoj duskata/paustoj
haar grote emoties zijn moeilijk tot bedaren te brengen,
yuxh\ dhxqei=sa kakoi=sin;
nu haar ziel is gekwetst door ellende...

MHDEIA
MEDEA
ai0ai=,
Ach,
e1paqon tla/mwn e1paqon mega/lwn
wat ik meemaak, arme ik, wat ik meemaak is grote
a1ci' o0durmw=n: w] kata/ratoi
jammerklachten waard; o vervloekte
pai=dej o1loisqe stugera=j matro\j
kinderen van een verafschuwde moeder, sterf
su\n patri/, kai\ pa=j do/moj e1rroi.
samen met je vader, en laat het hele huis eraan gaan.

TROFOS
VOEDSTER
i0w/ moi/ moi, i0w\ tlh/mwn,
Ach nee, wat een ellende,
ti/ de/ soi pai=dej patro\j a0mplaki/aj
waarom hebben de kinderen volgens u deel aan de fout van hun vader?
mete/xousi; ti/ tou/sd' e1xqeij; oi1moi,
Waarom haat u hen? Ach kinderen,
te/kna, mh/ ti pa/qhq' w9j u9peralgw=.
ik ben toch wel erg bang, dat jullie iets overkomt.
deina\ tura/nnwn lh/mata kai/ pwj
Het temperament van vorsten is gevaarlijk: omdat zij
o0li/g' a0rxo/menoi, polla\ kratou=ntej
zelden hoeven te gehoorzamen en meestal beslissen,
xalepw=j o0rga\j metaba/llousin.
kunnen zij slecht hun drift bedwingen.
to\ ga\r ei0qi/sqai zh=n ep' i1soisin
Nee, eraan gewend te zijn op gelijke voet te leven
krei=sson: e0moi\ gou=n e0n mh\ mega/loij
is beter; ík hoop in ieder geval niet groots,
o0xurw=j g' ei1h kataghra/skein.
maar wel veilig oud te worden.
tw=n ga\r metri/wn prw=ta me\n ei0pei=n
Alles met mate, dat motto wint,
tou1noma nika=| , xrh=sqai/ te makrw=|
en dat in de praktijk te brengen is verreweg
lw=|sta brotoi=sin: ta\ d' u9perba/llont'
het beste voor de mensen; het extreme
ou0de/na kairo\n du/natai qnhtoi=j:
levert de mensen geen enkel voordeel op.
mei/zouj d' a1taj, o3tan o0rgisqh=|
Het bezorgt alleen maar groter onheil,
dai/mwn oi1koij, ape/dwken.
wanneer een god boos wordt op een huis.