LXXXVII.
Gerundivum-constructie
Leesles
In les 75 heb je kennis gemaakt
met het gerundivum, dat noodzaak of verplichting
uitdrukt. Het gerundivum is dan attributief, of je
ziet het samen met een vorm van esse.
Het gerundivum wordt ook anders gebruikt. Het
congrueert dan met een zelfstandig naamwoord en is
grammaticaal ondergeschikt, maar in betekenis is het
dominant.
Een voorbeeld:
In fluminibus traiciendis multi hostes fluctibus hausti sunt
- Bij het oversteken van de
rivieren zijn vele vijanden verzwolgen door
de golven.
traiciendis congrueert met
fluminibus: het is ook abl.
meerv. neutr. De dominantie in betekenis wordt
weergegeven door te vertalen met een omschrijving, die
het hele werkwoord gebruikt.
Wellicht begrijp je nu, dat vele generaties leerlingen
moeilijkheden hebben gehad met het uit elkaar houden van
gerundium en gerundivum. De vertaling van een
gerundivum-constructie lijkt akelig veel op de manier,
waarop je een gerundium vertaalt.
Kox´ tip 1: Zie je een -nd- vorm + esse, vertaal dan
met moeten worden (noodzaak / verplichting).
Zie je een -nd- vorm zonder esse, gebruik dan het hele
werkwoord in je vertaling.
Tip 2: Gebruik altijd je begrip en kennis van de
kontekst! Vertaal nooit zo, dat het resultaat onzin is!
Anticipeer op wat je leest; vaak komt wat je al
verwacht.
Samenvattend:
Het gerundium is zelfstandig, het gerundivum bijvoeglijk.
-nd- + esse : moeten worden : tacendum
est tibi - er moet gezwegen worden door jou =
jij moet zwijgen.
-nd- zonder: docendo discimus
- door te onderwijzen leren we; libris
legendis discimus - door boeken te lezen leren
we.
Leer de volgende woorden en doe dan de
oefeningen:
aedis, -is : tempel
afflígere : teisteren (afflixi, afflictum)
decemviri : tienmannen, commissie van tien man
dedicare : inwijden
duumviri : tweemannen, commissie van twee man
facultas, facultatis : gelegenheid
fluctus, -us : golf, stroom
haurire : verzwelgen (eerder geleerd: scheppen, putten)
redímere : loskopen (eerder geleerd: pachten)
Onthoud door associatie:
aedis > ?
affligere > afflicted (en)
decemviri > decem = 10 en vir = man
dedicare > dedicate (en)
duumviri > duo = 2 en vir = man
facultas > ?
fluctus > flúere = vloeien, stromen; fluctueren
haurire > ?
redimere > ?
Oefening 1 :
Vertaal de volgende woordgroepen:
1. spes belli renovandi
2. de pace facienda
3. ad portam patefaciendam
4. in flumine traiciendo
5. cupido incendii aspiciendi
6. lapidibus iaciendis
7. absterretur ab urbe oppugnanda
8. facultas itineris faciendi
9. huius rei conficiendae causâ
10. de obsidibus accipiendis
11. cupidus navium reficiendarum
12. in hoc libro legendo
13. decemviri libris inspiciendis
14. parati ad omnia perpetienda
15. viribus bene utendis
16. huius muneris fungendi causâ
Kijk na: KLIK
HIER.
Oefening 2 :
Vertaal de volgende zinnen:
1. Diu sed non frustra agebatur de captivis redimendis.
2. Captivi se paratos esse ad omnia perpetienda
declarant.
3. Desiderio uxoris aspiciendae exsul clam in patriam
reverterat.
4. Exercitu flumen traiciendo victoriam se reportaturum
esse sperat.
5. In flumine traiciendo complures milites fluctibus
hausti sunt.
6. Caesar Helvetiis facultatem itineris per nostram
provinciam faciendi non dedit.
7. His sceleribus committendis iram deorum certe
movebitis.
8. Romae duumviri creati sunt aedibus dedicandis.
9. In hoc opere conficiendo morte oppressus est.
10. Consules iam ex urbe profecti erant ad suum munus
fungendum.
11. Altitudine moenium Hannibal ab urbe oppugnanda
absterritus esse videbatur.
12. A Catilina consilium capitur senatus interficiendi.
13. Caesar materia navium, quae tempestate afflictae
erant, ad reliquas reficiendas utebatur.
14. Consul milites brevi oratione adhortatus signum
proelii committendi dedit.
Kijk na: KLIK
HIER.
Leesles
DE CYRO PERSARUM IMPERII FUNDATORE V
Astyages Harpago crudeliter punito, quod sibi de
Cyro consilium capiendum esset, considerabat: num somnii
vaticinium verum iam evasisset,
quaerebat, cum Cyrus a pueris ludentibus rex creatus
fuisset.
Magi a rege consulti nihil ei timendum esse
affirmabant, propterea quod Cyrum semel regem factum
iterum regnaturum esse in fatis non esset: sed
Persa cum esset Cyrus, in Persas ei revertendum neque in
Medis manendum esse; sin minus, periculum esse, ne Persa
Medos opprimeret.
Quibus Astyages aures praebens Cyrum ad parentes
remittit. Qui mortuum iamdiu arbitrati summo gaudio
filium suum amplectuntur.
In Persis igitur Cyrus adolescebat et mox inter
aequales maxime strenuum se praestans non solum parentum
amorem, sed omnim quibuscum congrediebatur voluntatem
sibi conciliabat.
Harpagus interea nihil aliud quam ultionem atque
perniciem in Astyagen cogitabat. Itaque Cyrum sibi
conciliare studebat, quod illius fortunam suae
conferret: in utrumque enim Astyagen grave scelus
commisisse. Saepius igitur epistulas et dona Cyro clam
mittebat, quodque vir egregius aliquando futurus esse
Cyrus videbatur, animo laetabatur. Interim neque
ipse nihil agebat, sed si quem Medorum a rege
offensum viderat, adibat atque incitabat
persuadebatque, ut operam suam ad Astyagen regno
eiciendum polliceretur.
Tandem rei gerendae tempus venisse ratus secreto
ad Cyrum litteras misit, in quibus haec scripta erant:
'Fili Cambysis, deos immortales ipsos te protegere
tibique favere luce clarius est. Quantum per
Astyagen stetit, iamdiu te mortuum esse oportuit.
Quod vivis, dis mihique acceptum te referre
scito! Meum consilium si sequeris, potieris
imperio avito tibi debito. Persuade Persis ut desciscant
et duc eos contra Medos! Iam parata sunt hic omnia;
cetera tibi curae sint!'
vaticinium verum evadit : de voorspelling komt uit
in fatis non est : het is niet voorbeschikt
voluntatem sibi conciliare : genegenheid voor zich
winnen
suae (fortunae) conferre : met zijn eigen lot
vergelijken
neque ipse nihil agebat : hij zat ook zelf niet stil
adibat : ging hij naar hem toe
regno eicere : van de troon stoten
quantum per Astyagen stat : voor zover het van Astyages
afhangt
acceptum referre + dat.: te danken hebben aan
scito : weet
Kijk na: KLIK
HIER.
|