LXXXVII.

Gerundivum-constructie
Leesles

 

In les 75 heb je kennis gemaakt met het gerundivum, dat noodzaak of verplichting uitdrukt. Het gerundivum is dan attributief, of je ziet het samen met een vorm van esse. Het gerundivum wordt ook anders gebruikt. Het congrueert dan met een zelfstandig naamwoord en is grammaticaal ondergeschikt, maar in betekenis is het dominant.

Een voorbeeld:
In fluminibus traiciendis multi hostes fluctibus hausti sunt - Bij het oversteken van de rivieren zijn vele vijanden verzwolgen door de golven.

traiciendis congrueert met fluminibus: het is ook abl. meerv. neutr. De dominantie in betekenis wordt weergegeven door te vertalen met een omschrijving, die het hele werkwoord gebruikt.

Wellicht begrijp je nu, dat vele generaties leerlingen moeilijkheden hebben gehad met het uit elkaar houden van gerundium en gerundivum. De vertaling van een gerundivum-constructie lijkt akelig veel op de manier, waarop je een gerundium vertaalt.

Kox´ tip 1: Zie je een -nd- vorm + esse, vertaal dan met moeten worden (noodzaak / verplichting).
Zie je een -nd- vorm zonder esse, gebruik dan het hele werkwoord in je vertaling.
Tip 2: Gebruik altijd je begrip en kennis van de kontekst! Vertaal nooit zo, dat het resultaat onzin is! Anticipeer op wat je leest; vaak komt wat je al verwacht.

Samenvattend:
Het gerundium is zelfstandig, het gerundivum bijvoeglijk.
-nd- + esse : moeten worden : tacendum est tibi - er moet gezwegen worden door jou = jij moet zwijgen.
-nd- zonder: docendo discimus - door te onderwijzen leren we; libris legendis discimus - door boeken te lezen leren we.

 

Leer de volgende woorden en doe dan de oefeningen:

aedis, -is : tempel
afflígere : teisteren (afflixi, afflictum)
decemviri : tienmannen, commissie van tien man
dedicare : inwijden
duumviri : tweemannen, commissie van twee man
facultas, facultatis : gelegenheid
fluctus, -us : golf, stroom
haurire : verzwelgen (eerder geleerd: scheppen, putten)
redímere : loskopen (eerder geleerd: pachten)

Onthoud door associatie:

aedis > ?
affligere > afflicted (en)
decemviri > decem = 10 en vir = man
dedicare > dedicate (en)
duumviri > duo = 2 en vir = man
facultas > ?
fluctus > flúere = vloeien, stromen; fluctueren
haurire > ?
redimere > ?

 

Oefening 1 :
Vertaal de volgende woordgroepen:

1. spes belli renovandi
2. de pace facienda
3. ad portam patefaciendam
4. in flumine traiciendo
5. cupido incendii aspiciendi
6. lapidibus iaciendis
7. absterretur ab urbe oppugnanda
8. facultas itineris faciendi
9. huius rei conficiendae causâ
10. de obsidibus accipiendis
11. cupidus navium reficiendarum
12. in hoc libro legendo
13. decemviri libris inspiciendis
14. parati ad omnia perpetienda
15. viribus bene utendis
16. huius muneris fungendi causâ

Kijk na: KLIK HIER

 

Oefening 2 :
Vertaal de volgende zinnen:

1. Diu sed non frustra agebatur de captivis redimendis.
2. Captivi se paratos esse ad omnia perpetienda declarant.
3. Desiderio uxoris aspiciendae exsul clam in patriam reverterat.
4. Exercitu flumen traiciendo victoriam se reportaturum esse sperat.
5. In flumine traiciendo complures milites fluctibus hausti sunt.
6. Caesar Helvetiis facultatem itineris per nostram provinciam faciendi non dedit.
7. His sceleribus committendis iram deorum certe movebitis.
8. Romae duumviri creati sunt aedibus dedicandis.
9. In hoc opere conficiendo morte oppressus est.
10. Consules iam ex urbe profecti erant ad suum munus fungendum.
11. Altitudine moenium Hannibal ab urbe oppugnanda absterritus esse videbatur.
12. A Catilina consilium capitur senatus interficiendi.
13. Caesar materia navium, quae tempestate afflictae erant, ad reliquas reficiendas utebatur.
14. Consul milites brevi oratione adhortatus signum proelii committendi dedit.

Kijk na: KLIK HIER

 

Leesles

DE CYRO PERSARUM IMPERII FUNDATORE V

 Astyages Harpago crudeliter punito, quod sibi de Cyro consilium capiendum esset, considerabat: num somnii vaticinium verum iam evasisset, quaerebat, cum Cyrus a pueris ludentibus rex creatus fuisset.
 Magi a rege consulti nihil ei timendum esse affirmabant, propterea quod Cyrum semel regem factum iterum regnaturum esse in fatis non esset: sed Persa cum esset Cyrus, in Persas ei revertendum neque in Medis manendum esse; sin minus, periculum esse, ne Persa Medos opprimeret.
 Quibus Astyages aures praebens Cyrum ad parentes remittit. Qui mortuum iamdiu arbitrati summo gaudio filium suum amplectuntur.
 In Persis igitur Cyrus adolescebat et mox inter aequales maxime strenuum se praestans non solum parentum amorem, sed omnim quibuscum congrediebatur voluntatem sibi conciliabat.
 Harpagus interea nihil aliud quam ultionem atque perniciem in Astyagen cogitabat. Itaque Cyrum sibi conciliare studebat, quod illius fortunam suae conferret: in utrumque enim Astyagen grave scelus commisisse. Saepius igitur epistulas et dona Cyro clam mittebat, quodque vir egregius aliquando futurus esse Cyrus videbatur, animo laetabatur. Interim neque ipse nihil agebat, sed si quem Medorum a rege offensum viderat, adibat atque incitabat persuadebatque, ut operam suam ad Astyagen regno eiciendum polliceretur.
 Tandem rei gerendae tempus venisse ratus secreto ad Cyrum litteras misit, in quibus haec scripta erant:
 'Fili Cambysis, deos immortales ipsos te protegere tibique favere luce clarius est. Quantum per Astyagen stetit, iamdiu te mortuum esse oportuit. Quod vivis, dis mihique acceptum te referre scito! Meum consilium si sequeris, potieris imperio avito tibi debito. Persuade Persis ut desciscant et duc eos contra Medos! Iam parata sunt hic omnia; cetera tibi curae sint!' 

vaticinium verum evadit : de voorspelling komt uit
in fatis non est : het is niet voorbeschikt
voluntatem sibi conciliare : genegenheid voor zich winnen
suae (fortunae) conferre : met zijn eigen lot vergelijken
neque ipse nihil agebat : hij zat ook zelf niet stil
adibat : ging hij naar hem toe
regno eicere : van de troon stoten
quantum per Astyagen stat : voor zover het van Astyages afhangt
acceptum referre + dat.: te danken hebben aan
scito : weet

Kijk na: KLIK HIER.