LX.

Comparatie (vervolg)
Leesles

Onregelmatige comparatie

Een aantal veel voorkomende adjectieven vormt de vergrotende en overtreffende trap met afwijkende vormen:

bonus goed melior beter optimus best
malus slecht peior slechter pessimus slechtst
magnus groot maior groter maximus grootst
parvus klein minor kleiner minimus kleinst
multus veel plus (neutr.) meer plurimus meest
multi veel (mv.) plures meer plurimi meest

 

Oefening 1 :
Meerkeuzeoefening

1. Kies de comparativus of superlativus, die in naamval, getal en betekenis past bij: bonam

meliorem
melior
optimum
pessimam

 

2. Kies de comparativus of superlativus, die in getal, geslacht en betekenis past bij: malos

peiorem
pessimas
peioris
peiores

 

3. Kies de comparativus of superlativus, die in getal, geslacht en betekenis past bij: magnas

minimas
maximae
maiores
maximam

 

4. Kies de comparativus of superlativus, die in getal, geslacht en betekenis past bij: parvi

minori
maioris
peiori
minimi

 

5. Kies de comparativus of superlativus, die in getal, geslacht en betekenis past bij: multum

plurimus
pluribus
plus
plura

 

Defectieve (d.w.z. onvolledige) comparatie

A. Van sommige comparatieven en superlatieven bestaat geen stellende trap:

- ocior sneller ocissimus snelst
- potior liever, eerder potissimus liefst, eerst

B. Sommige comparatieven en superlatieven zijn verwant met voorzetsels of bijwoorden, terwijl er geen stellende trap bestaat:

deterior slechter deterrimus slechtst verwant met voorzetsel: de (vanaf)
interior meer naar binnen intimus binnenst verwant met voorzetsel: intra (binnen)
prior eerder primus eerst verwant met voorzetsel: pro (voor)
propior dichterbij proximus dichtstbij verwant met voorzetsel: prope (dichtbij)
ulterior verder ultimus verst, uiterst verwant met voorzetsel: ultra (voorbij)
         

C. De stellende trap is uiterst zeldzaam bij de volgende woorden:

exterus buiten gelegen exterior meer naar buiten gelegen extremus buitenst, uiterst
inferus beneden, laag inferior lager infimus laagst
posterus volgend posterior later postremus laatst
superus boven superior hoger supremus hoogst
        summus hoogst, opperst

In het meervoud, als zelfstandige naamwoorden, komen deze woorden vaak voor:

exteri : buitenlanders, vreemdelingen
inferi : (de goden in) de onderwereld
posteri : nakomelingen, het nageslacht
superi : de goden (in de hemel)

 

Leer de woorden en trappen van vergelijking. Onthoud de woorden door associatie:

bonus > bonus
melior > ameliorate (en: verbeteren)
optimus > optimist
malus > malus
peior > pejoratief
pessimus > pessimist
magnus > Magnum
maior > majoor
maximus > winstmaximalisatie; Maxima
parvus > ?
minor > mineur
minimus > miniem; Ieniemienie
multus > multiculti
plus > +
plurimus > ?
ocior en potior?
deterior > deteriorate (en: verslechteren)
deterrimus > ?
interior > interieur
intimus > intiem
prior > prioriteit
primus > prima
propior > ?
proximus > approximately (en)
ulterior > ?
ultimus > ultiem
exterior > exterieur
extremus > extreem
inferior > inferieur
infimus > ?
posterior > ?
postremus > postremo (la: tenslotte)
superior > superieur
supremus > supreme (en)
summus > summum

 

Leer de volgende woorden:

aliquantum : nogal wat
Apollo, Apollinis : Apollo
complures : verscheidene
Delphicus : van Delphi, Delphisch
dimidium : helft
eruptio, -ionis : uitbarsting
Euripides, -is : Euripides
locuples, locupletis : welgesteld, rijk
natus : geboren
novissimum agmen : achterhoede
pretiosus : kostbaar
propterea quod : om die reden dat
quo ... eo : hoe ... des te
Salaminius : van Salamis, bij Salamis
sollicitare : verontrusten
valetudo, valetudinis : gezondheid(stoestand)
vitare : vermijden

Onthoud door associatie:

aliquantum > ali- en quantum > quantiteit
complures > plus
dimidium > ?
eruptio > eruptie
locuples > ?
natus > ?
novissimum agmen > novus : nieuw, laatst; agmen = kolonne
pretiosus > prijs
propterea quod > propter = wegens
sollicitare > solliciteren
valetudo > vale!
vitare > eviter (fa; eigenlijk van evitare = vermijden)

 

Oefening 2 :
Vertaal de volgende zinnen:

1. Difficillimum est suam iram vincere, multo difficilius quam hostem.
2. Multa in Graecia oracula celeberrima fuerunt, nullum tamen celebrius quam Apollinis Delphici.
3. Decem annis ante pugnam Salaminiam Euripidem natum esse legimus.
4. Numquam vinum vetustius et melius nos potavisse clamavimus.
5. Quo plura habent homines, eo plura habere desiderant.
6. Caesari nuntiatum est novissimum agmen ab hoste oppugnari.
7. Haec via quamquam dimidio brevior est quam illa, a plerisque tamen viatoribus vitari solet, propterea quod aliquanto magis ardua est.
8. In domibus civium locupletiorum plus auri argentique et plures res pretiosas invenerunt quam speraverant.
9. Paucis mensibus post finem belli Punici secundi Italia eruptione Vesuvii montis maxima sollicitata est.
10. Propter pessimam valetudinem complures dies domi manere coactus plurimos libros legi, quos si valerem numquam legissem.

Kijk na: KLIK HIER.

 

Oefening 3 :
Vertaal de volgende zinnen of delen van zinnen:

1. Priore anno Romam migravit.
2. in interioribus urbis partibus
3. Libros deteriores legis.
4. Utra urbs propior est?
5. Infimo loco natus est.
6. Mors servitute potior est.
7. ultimi terrae nostrae populi
8. Prima luce in forum venit.
9. die feriarum supremo
10. primum ac potissimum est
11. In summo colle pugnatum est.
(N.B. Idiomatisch gebruik van summus: summus mons = de top van de berg.)
12. Ex loco superiore descendit.
13. In oppido proximo habitat.

Kijk na: KLIK HIER.

 

Leesles

Lees de tekst eerst door; zoek op wat je niet meer weet en schrijf dan de vertaling op.
Kijk je vertaling na mbv. het antwoordmodel [opent in nieuw venster].

De Horatiis et Curiatiis (3)

Romani cum ingenti iubilatione Horatium victorem accipiunt, praesertim cum de victoria iam desperavissent. Princeps Horatius urbem intravit, dum trigemina spolia prae se gerit.
Ei soror virgo, quae desponsa uni ex Curiatiis fuerat, obviam venit et multis cum lacrimis nomine sponsum mortuum appellat. Movet ferocis iuvenis animum comploratio sororis in victoria sua tantoque gaudio publico. Itaque gladium destringit en transfigit puellam, dum increpat: 'Discede hinc cum amore sponsi mortui, tu immemor fratrum mortuorum, immemor fratris vivi, immemor patriae!'
Propter hoc facinus atrox Horatius, quamquam magna eius merita erant, tamen in ius raptus est ad regem , qui populo iudicium permisit. In eo iudicio moti sunt cives maxime a Publio Horatio patre, qui proclamavit se putare filiam suam iure necatam esse oravitque ne se orbum liberis facerent. Non resistunt cives lacrimis patris et absolvunt iuvenem magis admiratione virtutis quam iure causae.
Nec diu pax Albana mansit propter proditionem Metti Fufetii, regis Albani. Postquma de proditore supplicium sumptum est, Alba urbs diruta et populus Albanus Romam migrare coactus est.
Sic Roma urbs Albae ruina crevit civiumque numerus duplicatus est.